BAŞLARKEN…

Dr. Kemal Oskay/ ATO Genel Sekreteri

Dr. Özden Çırpar/ATO Yönetim Kurulu Üyesi 

Ankara Tabip Odası Güz Okulu bu yıl “Göç” teması ile Ankara Tabip Odası Toplantı Salonunda 30 Kasım Cumartesi ve 01 Aralık Pazar günleri yapıldı.

2 gün süren Güz Okulunda, “Sosyal Politik Açıdan Göç ve Değişim”, “Savaş ve Göç”, “Göç, Toplumsal Cinsiyet ve Sağlık”, “Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri-Göçmen Sağlığı Merkezleri”, “Göç ve İşçi Sağlığı”, “Bağışıklama ve Bulaşıcı Hastalıklar”, “TTB Tarihi ve Göç Tarihi”, “Türkiye’den Hekim Göçü: Neden?”, “Neden Göç Ediyorlar? Hekim Göçü Bize Ne Anlatıyor”, “İyi Hal Belgesi Üzerine TTB Görüşleri”, “Sağlıkçı Göçü ve Çözüm Stratejileri” başlıklı sunumlar yapıldı ve tartışmalar hekim göçü üzerine yoğunlaşarak ülkemizde göçe etki eden sağlık ortamı sorunları ele alındı.

Göç ve Göçmenliğe Bütüncül Bir Bakış

Göç, insanların her zamanki ikamet yerlerinden uluslararası bir sınırdan veya bir devlet içinde yeni bir ikamet yerine taşınmasıdır.
( https://www.iom.int/fundamentals-migration)

Göç, insanın tarihiyle birlikte başlar ve insanoğlu var oldukça da devam edecektir.  Yeryüzünde hayatın dağılışını belirleyen ve doğal ortamı şekillendiren bir olgudur. Toplumsal değişmelerin de önemli unsuru olması nedeniyle din, dil, kültür, etnik ve demografik unsurları beraberinde taşıyarak farklı coğrafyalarda yeni siyasî ve idarî örgütler, kültürler, etnik yapılar ve yeni toplumların doğmasına neden olan önemli bir etkendir.

Uluslararası Göç Örgütü kaynaklarına, güncel tahminlere göre, küresel olarak 281 milyon (dünya nüfusunun %3,6'sı) uluslararası göçmen var. İnsanların uluslararası göç etmesinin başlıca nedeni iş. Çoğu yüksek gelirli ülkelerde yaşayan göçmen işçiler, dünyanın uluslararası göçmenlerinin büyük çoğunluğunu oluşturuyor. Küresel yerinden edilme rekor seviyede, ülke içinde yerinden edilenlerin sayısı yaklaşık 71,2 milyon ve mülteci ile sığınmacıların sayısı 40,7 milyona ulaştı

Bu veriler nedeniyle IMO düzenli göç için yolların kolaylaştırılması adına çeşitli politikalar -Diaspora Katılımı, İşgücü Göçü, Göç ve Sınır Yönetimi, Göçmen Entegrasyonu, Göç Sağlığı, Göç Politikası ve Hukuku, Göçmen Koruması, hükümetlere yeniden yerleşim programları için destek- geliştiriyor

 Göç yollarının üzerinde bulunan Anadolu coğrafyası, tarihi boyunca bir göç köprüsü olmuştur. Bu özelliği nedeniyle hızlı değişimlerin de ortasındadır. Hem göç alan hem de göç veren bir konumdayız.

Ülkedeki siyasi, ekonomik ve sosyal yapı nedeniyle çok sayıda öğrenci, akademisyen, özel sektör çalışanı, doktor ve hemşirenin tercihi yurt dışında yaşamak oldu. Yükseköğretim mezunlarının iki katından fazlası başka ülkelere göç etti. Göç edilen ülkelerin başında ABD geldi.

Uluslararası sağlık çalışanı göçü, eğitim, çalışma koşulları ve ülkeler arası ücretlendirme gibi farklı unsurlarla temel işgücü piyasası güçleri tarafından yönlendirilen ve COVID-19 salgını sırasında daha da hızlanan yüksek gelirli ülkelerdeki iç eksiklikleri karşılamak için düşük ve orta gelirli ülkelerden artan  göç,   bu ülkelerdeki sağlık ortamını daha kötüleştirerek    sağlık sistemlerini zayıflatan ve eşitsizlikleri artıran uzun süredir devam eden ve büyüyen bir olgu haline geldi.

Sağlık çalışanlarının ekonomik talebi ve arzındaki gelecekteki projeksiyonlar, sağlık çalışanlarının uluslararası göçünde devam eden bir hızlanmaya işaret ediyor.

Sağlık çalışanlarının uluslararası göçü artıyor. Son on yılda OECD ülkelerindeki göçmen doktor ve hemşire sayısı % 60 arttı. İnsan hareketliliğinin daha etkili yönetimi uluslararası gündemin en üst sıralarına yükseldi.
(DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr. Hans Henri P. Kluge)

Sağlık çalışanı göçü ve hareketliliğine ilişkin ikili anlaşmalara ait rehber, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ile Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından Sağlık İçin Çalışma Programının bir parçası olarak geliştirilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütünün Sağlık İş Gücü Göçüne Bakışı Ve Önerileri

Avrupa'daki sağlık işgücü krizi ve çözüm önerileri bize çözüm konusunda çok sayıda  politik belge sunuyor. Sağlık iş gücü krizini masaya yatıran DSÖ 24-31 Mayıs 2021 düzenlenen 74. Dünya Sağlık Asamblesi'nde, üye devletler sağlık işgücüne ilişkin 2 kararı onayladı:

1-Sağlık işgücünü korumak, güvence altına almak

2-Bu işgücüne yatırım yapmak

Sağlık çalışanlarının uluslararası hareketliliği artmaktadır ve 2030 yılına kadar küresel olarak 18 milyon sağlık çalışanı açığı olacağı tahmin edildiğinden, bu eğilimin devam etmesi beklenmektedir

Ülkeler, nüfuslarının mevcut ve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılayan sürdürülebilir bir ulusal sağlık işgücüne yatırım yapmalıdır. Bu, sağlık işgücünün eğitimini, öğretimini, işe alımını, gelişimini, dağıtımını, elde tutulmasını ve finansmanını genişletmek ve dönüştürmek, ayrıca çalışma koşullarını iyileştirmek ve cazip işler yaratmak anlamına gelir

 “Sağlık ve bakım, DSÖ Avrupa Bölgesi'ndeki en büyük istihdam sektörünü oluşturuyor ve yaklaşık 13 milyon kişiyi istihdam ediyor. Sağlık sektörü, politikayı bilgilendirmek ve sağlık açısından olumlu sonuçlar elde etmek için çalışma, eğitim, ticaret ve diğer ilgili bakanlıklarla koordinasyon sağlayarak DSÖ'nün tüm politikalarda sağlık yaklaşımını aktif olarak teşvik etmelidir,” denilmektedir.

“Sağlık ve bakım işgücünün karşı karşıya olduğu zorlukları görmezden gelmek artık mümkün değil,” diyerek Bükreş Deklarasyonu ile siyasi eylem çağrısında bulunmaktadır.
(DSÖ Avrupa Ülke Sağlık Sistemleri ve Politikaları Direktörü Dr. Natasha Azzopardi-Muscat.)

1. Sağlık ve bakım çalışanlarının işe alınmasını ve tutulmasını iyileştirmek

2. Sağlık işgücü tedarik mekanizmalarını iyileştirmek

3. Sağlık ve bakım işgücünün performansını optimize etmek

4. Sağlık ve bakım işgücünü daha iyi planlamak

5. İşgücünün eğitimi, gelişimi ve korunmasına yönelik kamu yatırımını artırmak.

“Sağlık çalışanları sağlık sistemlerinin omurgasıdır ve özverileri ve sıkı çalışmaları şimdi tanınmalı ve desteklenmelidir. Bu destekler, hem sağlık çalışanları hem de hizmet verdikleri kişiler için sağlık ve refah sağlayacak;  sağlık acil durumlarıyla başa çıkmak için daha iyi hazırlayacak ve sağlık sistemlerini temel, günlük hizmetleri sağlayacak şekilde güçlendirecektir.

Sağlık çalışanlarımızı desteklemek ve onlara yatırım yapmak hepimiz için bir kazançtır. (Dr. Hans Henri P. Kluge, WHO Avrupa Bölge Direktörü )

DSÖ, uluslararası sağlık çalışanı göçünü ve hareketliliğini daha iyi ve daha etik bir şekilde yönetme konusunda uluslararası rehberler hazırladı. Bu rehberler sağlık iş gücü göçünün doğru yönetilebilmesi için iyi incelenmeli ve ülkemiz şartlarına  göre yeniden ele alınmalıdır. Hayatlarını ve kariyerlerini başkalarına bakmaya adayan insanlara yatırım desteğini artıran önlemler alınmalıdır.

Tüm plan politika ve söylemlere rağmen göç, göç veren ülkelerdeki sağlık hizmetleri ve bu ülkelerde kalan sağlık çalışanları açısından çok boyutlu bir tahribata yol açmaktadır. Öte yandan göç eden sağlık çalışanlarının da çok az bir kısmı umut ettikleri yaşam koşullarına erişebilmekte, önemli bir kısmı sağlık piyasasında ucuz emek olarak algılanmakta ve işlem görmektedir. Ülkemizden hızla artan hekim göçü ve sonuçlarını Güz Okulunda tekrar konuşmak üzere sosyologlar ile bir araya geldik. Sunulan konuşulan tartışılan konuları tüm hekimlerle Hekim Postası aracılığıyla yeniden paylaşmak istedik.