Dr. Hande Arpat

Hepimizin göçle, göçmenlerle ilgili bir takım duyguları ve fikirleri var. Burada elimden geldiğince duygularımdan arınıp veriler üzerinden bu konudan söz etmeye çalışacağım.

Göç denilince akla ilk gelen bazı kavramlar:

Migrant: Göçmen, Refugee: Mülteci, IDPs (Internally displaced persons): Ülke içinde yerinden edilmiş ya da hareket etmek zorunda kalmış kişiler, Remittance: İşçi dövizi, para havalesi, yabancı ülkelerde çalışmaya giden işçilerin ana yurttaki ailelerine gönderdikleri paralar.

Göçmen dediğimiz zaman yurt dışına çalışmak veya eğitim amaçlı giden insanları anlarken mülteci ise farklı bir kavramı, uluslararası bir statüyü işaret ediyor.

Türkiye, koyduğu sınır şerh gereği mülteci statüsü vermiyor. Ancak ülkesine geri dönüş şansı olmayan zorunlu göç etmiş herkese Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği statüsünden bağımsız olarak mülteci demeyi öneriyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin Ekim 2022 ve Ekim 2024 verilerine bakıldığında Ekim 2022’de dünyada yerinden edinmiş 103 milyon insan varken 2 yıl içinde bu sayının 122 milyona yükseldiğini söyleyebiliriz. 2022’de 4,9 milyon sığınma başvurusu varken 2024’te bu rakamın 8 milyona ulaştığını görüyoruz.

İnsanlar neden göç ediyor? Zorunlu göçün en büyük sebeplerine baktığımız zaman ilk sırada yıllardır değişmeyen 3 tane sebep var

1-Savaş ve Çatışmalar

2-İnsani Krizler

3- Küresel Isınma

İnsanlar herhangi bir krizle karşı karşıya kaldığında ilk olarak en kolay yere göçmek istiyor ve veriler bize şunu gösteriyor ki en kolay komşu ülkeye göç ediliyor.

Çok ilginç bir veri Suriye yıllardır göç veren bir ülke. Ama son Lübnan/İsrail Savaşı’nın ardından kayda geçen 560 bin kişi İsrail saldırmadığı için Suriye’ye göçtüler. Çoğu Lübnan’dan Suriye’ye yürüyerek geçtiler komşu ülke olduğu için.  Suriye’den Türkiye’ye göçün sebeplerinden birisi de bu: komşu olmamız.

Göç Koridorları

Bütün dünyada en yoğun göç koridorları içinde birinci sırada Meksika/Amerika geliyor. Ve uzun yıllardan beri Meksika'dan Amerika'ya doğru olan bu koridorun sıralaması değişmiyor.

En yoğun göçmen yoğunluklu koridorlar arasında Türkiye ikinci sırada bulunuyor. 2011 yılından beri Suriye’den Türkiye’ye olan göç sebebi ile bu yerini koruyor.

Komşu olmamamıza rağmen Türkiye Almanya göç koridoru da en büyük göçmen yoğunluklu koridor listesine girmiş durumda.

Göç Etmeye Çalışırken, Göç Edemeyenler

Uluslararası Göç Örgütü Birleşmiş Milletlerin Göç Ajansı IOM’ın kayıp göçmenler diye ayrı bir departmanı var. 2014-2022 yılları arasında 8 yıl içinde dünyada göç yollarında kayda geçen en az 50 bin kayıp var.

Peki göç etmeye çalışırken nasıl bir göç yolu izliyor insanlar. Tabii ki havayolu ile göç edemezsiniz çünkü pasaport gerekli. Dolayısıyla insanlar kara ve deniz yolu kullanıyor ki bunlar da tehlikeli yollar. Göç yolunda hayatını kaybeden 50 bin kişinin içinde köken olarak en fazla Afganistan, Myanmar ve Suriye Arap Cumhuriyeti yer alıyor. Orta Akdeniz göç yolları içinde en kanlı göç yolu olarak bugün literatüre geçmiş durumda.

Göçün Küresel Yönetimindeki İki Yüzü

İnsanları göç etmeye zorlayan bu savaşlarda kimin politik ajandası, kimin finansal ajandası ağır basıyor? Merkez kapitalist ülkeler değil mi? Merkez kapitalist ülkeler 120 küsur milyon insanı yerinden ederken kendileri sadece 1,5 milyon kişiyi düzenli bir şekilde 3 ülkeye yeniden yerleştirdi, kayda alarak statüsünü kabul ettiler.

Akçeli İşler…

Remittance: İşçi dövizi, para havalesi, yabancı ülkelerde çalışmaya giden işçilerin ana yurttaki ailelerine gönderdikleri paralar anlamına geliyor.

Birleşmiş Milletler 16 Haziranı Uluslararası Remittan günü olarak ilan etti. Bu neden bu kadar mühim? Birleşmiş Milletlerin Kalkınma Planları vardır.  İşte önümüzdeki süreçte Kalkınma Planında net bir hedefi var Birleşmiş Milletlerin: 2030'a kadar remanshani bir ülkeden bir ülkeye para gönderirken banka kesinti yapıyor.  Bu kesintileri diyor %3’e indirebilirsek küresel olarak % 3'ü 20 milyar dolar insanların cebine kalır.  Bu bankaların kestiği paralar şu an küresel finans dünyasındaki en sıcak para. Remans dediğimiz göçmen parasının, eve gönderilen paranın, bazı ülkelerin Gayri Safi Milli Hasılasının %40'ına tekabül ettiğini belirtirsek durumun önemi daha net anlaşılır.

Son söz olarak barıştan başka hiçbir nihai çare göremiyorum. Bütün dünyada barış mücadeleleri çok ciddi basınçla karşılanıyor. Bunun tek sebebi görünür politikalara karşı muhalif olmak değil bunun altında yatan asıl sebebin inanılmaz bir finansal kar ve politik kar olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Kaynaklar 1-World Migration Report 2022 & 2024, IOM https://worldmigrationreport.iom.int/wmr-2022-interactive/50,000 LIVES LOST DURING MIGRATION: Analysis of Missing Migrants Project Data 2014–2022,IOM https://missingmigrants.iom.int/sites/g/files/tmzbdl601/files/publication/file/2022%2050k%20deaths.pdf

2-World report on the health of refugees and migrants; 20 July 2022, Global report, WHO   https://www.who.int/publications/i/item/9789240054462