Kalkınma Bakanlığı “Dünyada ve Türkiye’de Kamu-Özel İşbirliği Uygulamalarına İlişkin Gelişmeler Raporu’nu açıkladı. Türkiye’de yürütülen projeleri mercek altına alan rapora göre  18 sağlık tesisi için özel sektöre 30 milyar dolar kira ödenecek. Şehir hastanelerine 25 yıl, Ulusal Sağlık Kurumuna 15 yıllığına kira ödenecek.

Raporda yer alan Gelişmekte olan ülkeler, Avrupa ve Türkiye’de yürütülen projelere dair raporda yer alan detaylar şöyle:

Dünyadaki durum

*Gelişmekte olan ülkelerde 1990-2015  yılları arasında 2.5 trilyon ABD doları turarında 6.977 KÖİ projesi gerçekleştirildi. Anılan yıllarda en büyük yatırım telekominikasyon projelerine yapılırken bunu elektrik, karayolu, havayolu ve demiryolu projeleri izledi.  Proje sayısı olarak da 192 proje ile en çok KOİ projesi geliştirilen sektör elektrik olurken bunu 32 proje ile karayolu projeleri takip etti.

*Avrupa’da ise 1991-2015 yılları arasında toplam büyüklüğü 353 milyar Avro’ya ulaşan 1.815 KOİ projesi hayata geçirildi. Proje büyüklükleri sıralamasında 9.2 milyar Avro ile Türkiye birinci olurken İngiltere 2.4 milyar Avro ile ikinci, Fransa 1.2 milyar Avro ile üçüncü sırada yer aldı.

*Avrupa’da 2014 yılında 82, 2015 yılında da 49 KOİ projesinin kapanışı gerçekleştirildi Kapanışı gerçekleştirilen proje sayıları bakımından ilk sırada 15 proje ile İngiltere yer aldı. İngiltere’yi, Türkiye, Almanya ve Fransa takip etti.

*2015 yılında yüzde 60’lık payla toplam yatırım içinde en çok yatırım yapılan sektör ulaştırma oldu. Sağlık  projelerinde ise bir önceki yıla göre finansal kapanışı gerçekleştirilen proje sayısı düşmüş olmasına rağmen, projelerin yatırım değerinin 2 kat arttığı görüldü.

*Finansal kapanışı gerçekleştirilen projeler arasında 15 proje ile eğitim sektörü ilk sırada geldi.  20 projenin borç finansmanında kurumsal yatırımcılar yer aldı. Kurumsal yatırımcılar uzun vadelerle yaklaşık 1.2 milyar Avro fon sağladı. Ticari banka borçlarının ortalama vadesi 2015 yılında 22 yıl oldu. Projelerin yüzde 60’ının vadesi ise 25 yılı aşıyor.

*2015 yılında finansal kapanışı gerçekleştirilen İstanbul Yeni Havalimanı Projesi 2002 yılından beri Avrupa’da yapılan en büyük yatırım tutarına sahip KOİ projesi oldu.

Türkiye’deki durum

*Türkiye’de 1986-2016 döneminde  211 KÖİ projesinin uygulama sözleşmesi imzalandı.  Bu projelerden 162 tanesi işletmede iken 20 tanesinin işletme süresi sona ermiş olup 29 tanesinin yapımına devam ediliyor.  KÖİ proje yatırımlarında yıllık artışın 2013 yılına kadar normal seyir izlediği, 2013 yılında ise keskin bir artışın olduğu ve tekrar normal eğilimine devam ettiği gözlendi.

*Uygulama sözleşmesi imzalanan 211 proje içinde yüzde 48’lik payla Yap-İşlet-Devret  (YİD) modeli ilk sırada gelirken, yüzde 41’lik payla ikinci sırada İşletme Hakkı Devri (İHD), yüzde 9’luk payla Yap-Kirala  (YK) ve yüzde 2’lik payla Yap-İşlet (Yİ)  modelleri geldi.

*Projelerin sektörlere göre dağılımında YİD modelinde  30 proje ile karayolu sektörü birinci olurken, 25 proje ile enerji ikinci, 15 proje ile yat limanı ve turizm tesisleri projeleri üçüncü oldu.

*İHD projelerinde en büyük pay 51 proje ile enerji sektörünün, 18 proje ile liman ve 8’er proje ile karayolu ve havayolu projelerinin oldu.

YKD modelinde 18 proje ile sağlık sektörü, Yİ modelinde ise 5 proje ile enerji sektörü ilk sırada yer aldı.

*211 projenin toplam sözleşme büyüklüğü 2017 yılı fiyatlarıyla 123.5 milyar ABD doları olup en büyük payı 77,6 milyar ABD doları ile YİD modeliyle yapılan projeler oluşturdu. Bunu 31.2 milyar ABD doları ile  İHD modeliyle yapılan projeler, 10.6 milyar ABD doları ile YKD modeliyle yapılan projeler ve 4.1 milyar ABD doları  ile Yİ modeliyle yapılan projeler takip etti.

*İşletmede olan projelerin sektörlere göre dağılımında 81 proje ile enerji sektörü ilk sırada geldi.  Enerjiyi, karayolu ve liman projeleri izledi.  Sağlık sektörü ise 18 proje ile dördüncü sırada yer aldı.

*Yapımı devam eden projeler içinde16 proje ile sağlık sektörü ilk sırada yer aldı.

*KÖİ Uygulama Sözleşmelerinin sektörlere göre dağılımında  en büyük pay havaalanı projelerinde oldu. Bunu enerji ve karayolu projeleri izledi. Sağlık tesisi projeleri ise dördüncü sırada yer aldı.

* YKD modeliyle yapılan 2 sağlık tesisi için 1.782.066 dolar, yapım aşamasındaki 16 proje için 28.534.464 dolar olmak üzere  imzalanan 18 sağlık projesi için devletin kasasından kira bedeli olarak 30 milyar ABD doları çıkacak.

*Yapım aşamasındaki KÖİ projelerinin yatırım tutarları içinde

Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü 1.228.135.415 dolar ile altıncı

Etlik Entegre Sağlık Kampüsü 1.111.708.170 dolar ile yedinci

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü 846.211.813 dolar ile dokuzuncu

Ulusal Halk Sağlığı Kurumu ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu 780.356.568 dolar  ile onuncu

İzmir Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü 764.230.939 dolar ile on birinci

FTR Psikiyatri ve YGAP Hastaneleri Projesi 663.715.011 dolar  ile on üçüncü  sırada yer aldı.

Bunları sırasıyla Adana, Kocaeli, Kayseri, Eskişehir, Elazığ, Bursa, Isparta, Konya-Karatay Entegre Sağlık Kampüsleri izledi.

Biten projelerden

*Yozgat Şehir Hastanesi  175 milyon ABD dolarına,

Mersin Entegre Sağlık Kampüsü 366 milyon ABD dolarına,

Isparta Şehir Hastanesi 303 milyon ABD dolarına mal oldu.